به گزارش هنرآنلاین، بهترین نمایش‌ها معمولاً برآیند و نتیجه بهترین متن‌های نمایشی‌اند؛ هرگونه نقص و ضعفی در متن عملاً بر اجرا تاًثیر می‌گذارد؛ حتی اگر این ضعف‌ها کم باشد، باز چنین ضعف‌های محدودی هم همچون لکه‌هایی بر یک آینه خود را نشان می‌دهد و از چشم تماشاگر فهیم پوشیده نمی‌ماند. با همه این‌ها گاهی جذابیت‌های خاصی در اجرا و بازی بازیگران وجود دارد که ذهن تماشاگر را از نارسائی‌ها دور می‌کند و می‌توان آن را تا حدی جبران مافات تلقی کرد.
نمایش صندوق ما راز داره به نویسندگی مهدی صفاری‌نژاد و کارگردانی نسیم یاقوتی که هم اکنون در سالن کوچک تالار محراب اجرا می‌شود، از لحاظ موارد فوق قابل بررسی است.
اجرا یک نمایش ترکیبی، شامل نمایش عروسکی خیمه شب بازی (ماریونت) و نمایش تخت حوضی است که به صورت روایی اجرا می‌شود، اما آنچه به روایت درمی‌آید، ساختار داستانی ندارد و صرفاً بهانه‌ای برای شکل‌دهی به چند حادثه و موقعیت است: در اصل نویسنده فرصتی برای ارائه قابلیت‌های بازیگران فراهم کرده تا بلکه نمایشی شکل بگیرد. بخشی که مربوط به صندوق بازی و نمایش عروسکی خیمه شب بازی است، عیب و ایرادی ندارد و در آن از دو گونه متفاوت نمایش عروسکی دستکشی و نمایش عروسکی نخی استفاده شده و بخش اجرایی مربوط به آن‌ها در حد و اندازه خودش دارای تنوع و گیرایی است. باید یادآور شد هردو بخش عروسکی و تخت حوضی از لحاظ برخی داده‌های روایی (نه اجرائی) به هم مرتبط‌اند، چون موضوع نسبتاً محوری زندگی شخصی یک زن جوان عروسک‌گردان را تشکیل می‌دهند؛ اما اجرای بخش غیرعروسکی به شکل نمایش تخت حوضی دارای تناقضات اساسی و محوری است و نشان می‌دهد که متن اساساً دارای ضعف ساختاری بوده است؛ مخصوصاً حضور پرسوناژ سیاه (مبارک) در بخشی که اساساً باید فقط زندگی معمولی زن مورد نظر را نشان بدهد، اضافی است و خود موضوع هم ربطی به نمایش تخت حوضی ندارد (اما به طور متناقضی عملاً به شکل نمایش تخت حوضی نشان داده می‌شود)؛ این عارضه، اجرا و حتی پرسوناژ سیاه را زیر سؤال برده است، زیرا حضور این پرسوناژ ارتباطی به ماجرا ندارد و چنین موقعیت‌هایی در اصل، صرفاً شامل روایت کردن و تاًکید اشاره‌وار بر برخی رویدادها و موقعیت‌های معین روایی است؛ ضمناً با وارد کردن پرسوناژ سیاه واقعی و غیرعروسکی به داخل ماجراهای زندگی زن جوان، به غلط، نوعی قرینه‌سازی بی‌دلیل و متناقض هم برای پرسوناژ عروسکی مبارک که در صندوق بازی و نمایش عروسکی خیمه شب بازی نقش منطقی و رایج خود را دارد، انجام شده است. با همه این‌ها، باید اذعان داشت بازیگری که نقش پرسوناژ سیاه (مبارک) واقعی را در نمایش تخت حوضی ایفا می‌کند، بازی‌اش زیبا، گیرا و تاًثیرگذار است و به لحاظ فیزیکی، چهره، حرکات بدن، حالات و صدا، واقعاً نوید یک بازیگر بسیار مناسب برای اجرای ادامه‌دار این نقش را می‌دهد.
بازیگر زن که نقش اصلی را دارد، از نظر شیوه بیان دیالوگ‌ها دارای ضعف بیان است، زیرا بعضی از دیالوگ‌های او کاملاً قابل فهم نیستند و البته صدای موسیقی هم در جاهایی که این زن شروع به حرف زدن می‌کند، زیاد فروکش نمی‌کند و مزاحم بیان اوست؛ این زن بازیگر به رغم ضعف نسبی در بیان از نظر بیان چهره (face language) و حالات آن بسیار توانمند است؛ بازی او و بازیگر پرسوناژ سیاه، اجرا را به رغم ضعف‌های متن، در کل زیبا و گیرا کرده و یکی از نقطه عطف‌های نمایش محسوب می‌شود.
کارگردانی و شکل‌دهی میزانسن‌ها نیز مناسب و عامل مؤثری در جلوه بازیگری بازیگران و زیبایی و گیرایی نمایش به شمار می‌رود؛ یعنی اجرا به مراتب بهتر از متن است و کارگردانی نسیم یاقوتی در کل به طور نسبی قابل قبول است، اما عدم تشخیص او در رابطه با ضعف متن و نشان دادن ماجراهای زندگی زن جوان در قالب نمایش تخت حوضی، جای نکوهش دارد. موسیقی زنده نمایش (شامل نوازندگی با سازهای تار، کمانچه و تنبک) به جز موردی که به آن اشاره شد (عدم فروکش کردن نوای موسیقی به هنگام دیالوگ‌گویی) در کل، مؤثر و شادی بخش است و سبب شده همه ترانه‌ها و آهنگ‌های ضربی و ریتمیک زیبا و مفرح، سهم به‌سزایی در گیرایی نمایش داشته باشند؛ ضمناً عملاً به هماهنگی حرکات و حالات پرسوناژ سیاه هم کمک کرده است. در جایی از نمایش به طور گذرا و به شکل یک تقلید هجوآمیز به تناسب موقعیت پرسوناژ مبارک، از موسیقی متن و دیالوگ‌هایی شبیه آنچه در فیلم قیصر (به کارگردانی مسعود کیمیائی) کارکرد داشته، استفاده می‌شود. ناگفته نماند که نوازندگان گاهی به طور محدود و شفاهاً دیالوگ‌های کوتاهی هم با بازیگران دارند که ممکن است ابتکار خود کارگردان باشد.
در این اجرا صندوق بازی و نمایش عروسکی خیمه شب بازی تا اندازه‌ای در حاشیه قرار گرفته و دوسوم نمایش به بخش غیر عروسکی اختصاص یافته است. در بخش تخت حوضی چند بار از وانموده سازی استفاده می‌شود و بازیگران عملاً اجرا را به شکل بازی در بازی و نقش در نقش در می‌آورند. گاهی هم پرسوناژ زن فقط روایت می‌کند؛ در صحنه‌ای که زن با همان شاکله زنانه‌اش از سبیل مصنوعی گنده‌ای برای اجرای یک نقش مردانه استفاده می‌کند، عملاً رویکرد کاریکاتوریکی هم به طور ضمنی لحاظ شده است.
نکته حائز اهمیت در نمایشصندوق ما راز داره به کارگردانی نسیم یاقوتی آن است که ترکیبی شدن اجرا به صورت نمایش عروسکی و غیرعروسکی، سبب شده که جنبه‌های بسیار کمیک نمایش کم‌تر شود؛ با وجود این، اجرا به طورنسبی مفرح و شادی بخش است و به یک بار دیدن می‌ارزد.
انتهای پیام/#
